Weinigen twijfelen aan de uitslag van de brexit-stemming vandaag in het House of Commons. Ondanks verwoede pogingen om brexiteers én remainers te overtuigen, staat het in de sterren geschreven dat Theresa May een pijnlijke nederlaag zal leiden. Haar brexit-deal met de EU27 zal wellicht niet kunnen rekenen op een meerderheid in het parlement. Hoewel je in dit Shakespeareaanse drama van het hoogste niveau nooit weet... Maar hoe moet het dan verder? KBC-hoofdeconoom Jan van Hove lijst de mogelijke scenario's op.

Even recapituleren

De vraag is dus niet wat de uitslag wordt, maar wel what’s next.

• In principe kan May nogmaals een stemming organiseren na nieuwe onderhandelingen met de EU27. Ze kreeg hiervoor van het parlement welgeteld 3 dagen tijd. Dit is dus geen realistisch scenario, maar zou eerder de politieke doodsteek voor May betekenen.
• Een tweede piste is dat de Labour-partij een motie van wantrouwen indient tegen de regering om nieuwe verkiezingen uit te lokken. Binnen de Conservatieve Partij, die onlangs zelf een mislukte poging ondernam om May naar huis te sturen, zal daarvoor zeker steun zijn. Maar tegelijk zou men schieten in eigen voet, temeer omdat er niet meteen een nieuwe sterke leider klaarstaat om de Tories naar de verkiezingsstrijd te leiden.
• Het parlement bedong eerder het recht om zelf een nieuwe deal te onderhandelen met de EU, waarbij de facto de regering opzij wordt geschoven. Dit schijnbare summum van de democratie zou voor Premier May een dusdanige blamage zijn dat de kans groot is dat ze ermee ophoudt. Bovendien is het twijfelachtig dat het parlement wél in haar brexit-opdracht slaagt, waardoor een kaakslag voor de democratie waarschijnlijker is.

Eigenlijk blijven er maar twee opties over

1. Ofwel houdt May de eer aan zichzelf en stapt ze na de stemming vandaag op. Op z’n minst is het gezichtsverlies voor May en de Tories beperkt: sneuvelen na een moedig gevecht. Gegeven de resterende tijd tot eind maart 2019 krijgen we dan quasi zeker een no-deal brexit.
2. Ofwel kiest May voor de vlucht vooruit en schrijft ze een nieuw brexit-referendum uit. De uitkomst van dat scenario is momenteel compleet onvoorspelbaar. In elk geval zullen de markten met argusogen het hele proces blijven volgen. Volatiliteit, in het bijzonder in het Britse Pond, is daarbij zeker niet uit te sluiten.

De reactie van de EU27 is hierbij cruciaal en die hult zich momenteel in stilzwijgen. Maar bij nieuwe onderhandelingen of een nieuw referendum kan de EU27 niet langer afzijdig blijven. Het zou de zaken vergemakkelijken als de EU27 snel na de stemming vandaag van zich zou laten horen. Een opening richting snelle nieuwe onderhandelingen met Europese toegiften zou de zaak kunnen ontmijnen. Vraag is dan of de Europese Commissie de 27 lidstaten nog op één lijn kan houden. Een Europese knieval zou echter welkom zijn. Een teken van goodwill naar het Britse parlement om samen een oplossing te zoeken, en indien nodig de deadline van einde maart vooruit te schuiven. Dat laatste vraagt Europese unanimiteit.

Europa moet zich snel afvragen of een harde en stugge houding naar het VK toe wel zo zinvol is. Ja, het stuurt een signaal uit naar andere lidstaten waarin bepaalde politieke partijen dromen van een EU-exit. Maar de economische vooruitzichten in heel wat EU-lidstaten verslechteren, mede door de aanhoudende onzekerheid rond brexit. Die onzekerheid rekken of een no-deal brexit verhoogt enkel de economische kosten.

Het allerbeste scenario blijft voor iedereen de hele brexit stopzetten. De Britten zelf hebben die jokerkaart in handen, na een uitspraak van het Europees Hof van Justitie. Het lijkt uitgesloten dat dit kan gebeuren zonder tweede referendum. En een referendum blijft risicovol. Het remain-kamp staat sterker dan ooit in de peilingen, maar het aantal onbesliste kiezers kan het eindresultaat in alle richtingen sturen. Misschien kan Europa ook in dit scenario de balans doen overslaan. Waarom niet tegemoetkomen aan een aantal bezorgdheden van de Britten? Willen we bijvoorbeeld niet allemaal een EU die minder bureaucratisch en efficiënter werkt, met een coherent migratiebeleid en een versterkte interne markt? Er zijn meer zaken die ons binden dan scheiden.