De financiële sector doet het de voorbije maanden niet goed, al blijft er op jaarbasis wel nog een duidelijke “outperformance” over ten opzichte van de Stoxx 600 index. Ging de hogere rente niet als eindeloos manna neerdalen over de winst- en verliesrekening? Of doet ze dat ook, en is er wat anders aan de hand dat de onzekerheid voedt? Financieel-econoom Tom Simonts checkt het.

Hoge rente is positief

Als we kijken naar de correlatie tussen de financiële aandelen en de evolutie van de beleidsrente van de ECB, wordt het snel duidelijk dat de Europese bankenaandelen de lage (en negatieve) ECB rente slecht verteerd hebben. Niettemin reageerden ze op het moment van de aankondiging van de rentestijgingen positief, maar die opmars werd gefnuikt door de val van Signature, SVB en Crédit Suisse.

De algemene conceptie is dat hoge intrestvoeten automatisch positief zijn voor banken. Maar dat gaat niet ongelimiteerd op, want té hoge intrestvoeten kunnen ook negatief inwerken omdat het aanleiding kan geven tot een stijging van het aantal wanbetalers, terwijl deposito’s ook weggehaald kunnen worden om omgezet te worden in obligaties, of op termijnrekeningen.

Daarnaast is een hoge rente niet onschuldig voor de balans, omdat het leidt tot waardeverminderingen op de door de bank aangehouden obligaties. Zolang die niet verkocht moeten worden, is er geen probleem, maar eens die noodzaak er wel is, kan er snel een krater ontstaan.

Waardering van de banken

De koerswinstverhouding voor de Europese banksector is momenteel historisch laag. De ratio bedraagt 7,7x, rekening houdende met de toekomstige winsten. Over de voorbije tien jaar bedroeg de ratio gemiddeld 11,9x (hoe lager de ratio, hoe goedkoper het aandeel of de sector). Tom Simonts voert twee redenen aan:

1) Beleggers verwachten dat de winstmarges een piek bereikten, onder meer omdat de stijgende rentevoeten op deposito’s het resultaat negatief zullen beïnvloeden.
2) Beleggers vrezen een stijgend aantal wanbetalers in een slecht economisch klimaat met hoge rentes.

De koersboekwaarde staat vandaag ook erg laag op 0,67x. In elk geval lager dan het gemiddelde van 0,73x over de voorbije 10 jaar. Volgens Tom Simonts ligt dat vooral aan de dalende koersen, aangezien de winstverwachtingen voor de komende twaalf maanden slechts weinig daalden. Als dat al zo was.

Omgekeerde rentecurve

De Europese rentecurve is dezer dagen sterk negatief, in de economische wereld wordt dan gezegd dat de rente “omgekeerd is”. Dat omdat de langetermijnrente (rente die je moet betalen om een bedrag over 10 jaar te ontlenen) veel lager is dan de kortetermijnrente. Zo’n situatie is niet meteen zeer uitzonderlijk te noemen, maar de omvang die we vandaag zien is dat wel.

Historisch gezien blijkt zo’n situatie een erg betrouwbare voorspellervan een economische recessie, aangezien deze situatie slecht is voor de winstgevendheid van een bank. Een bank leent immers geld op korte termijn en leent het weer uit op lange termijn. Vandaag al zien we duidelijk dat de banksector daarom veel minder happig is om geld uit te lenen, wat de facto resulteert in een verstrakking van de liquiditeit. De commerciële banken nemen zo de rol van de centrale banken over. 

Credit crunch

Maar ook de groei van leningen aan particulieren daalt scherp, wat nog meer druk zet op de winstgevendheid van banken.

Ondertussen daalt ook de groei van professionele én particuliere deposito’s. Spaarders verplaatsen meer en meer hun geld van de spaar- en zichtrekeningen naar korte termijnproducten, want die brengen sinds lange tijd weer wat op.

De “loan-to-deposit”-ratio, die weergeeft hoeveel geld banken uitlenen voor het geld dat ze binnenkrijgen, is interessant. Op dit moment noteertdeze ratio rond de 95%. Voor elke euro die een bank binnenkrijgt, wordt er 95 cent uitgeleend. Deze ratio is sterk verbeterd de financiële crisis.

Buffers op peil

Door de hoge spaargraad van klanten tijden de lockdown zagen banken hun liquiditeit sterk toenemen. Dat verbeterde hun financiële stabiliteit. Op dit moment zien we een lichte daling van de liquiditeitsbuffers, maar in Europa blijven die niettemin op een erg hoog niveau. België zit wat dat betreft netjes in de buik van het peloton.

We keken ook naar de common equity 1 (CET1) ratio, omdat dat een belangrijke financiële buffer vormt voor de banken. Vergeleken met 10 jaar geleden is deze duidelijk toegenomen, wat aangeeft dat de weerbaarheid van de Europese banken versterkte. Enkel in Spanje blijft de ratio ondermaats, maar zelfs daar is er met 12% een veel hogere bescherming dan pakweg 13 jaar geleden.

Rendabiliteit is hoog

Tot slot kijken we ook nog kort naar de rendabiliteit van de Europese banken. Op basis van de evolutie van het rendement op eigen vermogen is er ook op dat niveau een forse verbetering ingezet sinds de financiële crisis. Die toename ging geleidelijk, maar won de voorbije jaren wel aan tractie, onder meer omdat het aantal wanbetalers erg laag gebleven is.

Recent komt daar natuurlijk ook nog de positieve impact van de gestegen beleidsrente van de ECB bij, al werden die vruchten weer in grote mate opgegeten door een significante stijging van de operationele kosten.

Geldmarktfondsen in de VS

Over het algemeen is duidelijk dat de balansen van de Europese banken veiliger zijn geworden dan vroeger, en vooral de liquiditeit is een pak hoger. De Europese regulator is in het verleden dan ook veel strenger geweest dan zijn Amerikaanse tegenhanger. De hoge mate van liquiditeit maakt dat er vandaag veel dividenden kunnen worden uitgekeerd.

In de VS, daarentegen is de kortetermijnrente nog veel meer gestegen, waardoor er nogal wat geld verschuift van de spaarboeken naar onder meer geldmarktfondsen. En net die vlucht speelt minder een rol in Europa, waar het bankenstelsel meer geconcentreerd is.

In tijden van paniek of stress, profiteren traditioneel de grootbanken. De verwachting is daarom dat de uitstroom van deposito’s een pak lager zal blijven dan in de VS. De rente in de eurozone ligt bijvoorbeeld nog een stuk lager dan in de VS. Wel is de snelheid van de rentestijgingen zonder meer uniek te noemen. Afwachten, dus, hoe dat verder zal blijven evolueren.

KBC Asset Management over de sector

KBC Asset Management (KBCAM) heeft vandaag een “Neutraal”-advies op de financiële aandelen, maar onder die vlag zitten wel enkele verschillen. Na de faling van enkele Amerikaanse banken en de overname van Credit Suisse door UBS werd KBCAM voorzichtiger op de bankensector, al is er wel een lichte overweging voor de Europese banken, die de voorkeur genieten op de Amerikaanse banken. De Europeanen noteren immers zeer goedkoop. Ietwat in de marge is er een positieve visie ten aanzien van Europese verzekeraars en een positieve visie ten opzichte van “financial services”.

In april was één van de vijf tips van Tom Simonts aan de lezers van de krant De Tijd nog een ETF waarmee je in Europese banken belegt (iShares Stoxx 600 banks-ETF met ISIN: DE000A0F5UJ7).De ETF noteerde toen tegen een koers van 14,53 euro. Momenteel is de koers 15,86 euro.