Het Carbonomics-team van Goldman Sachs boog zich eind maart in een kort document over de energiekwestie en dan vooral over de manier waarop de wereldwijde investeringen de komende jaren zullen worden gestuurd na de inval in Oekraïne. Na jaren van dalende investeringen in fossiele brandstoffen, zullen de kapitaaluitgaven in de energie-industrie naar verwachting weer gaan stijgen. Dat wordt een “wereldwijde reset” genoemd, van de manier waarop de wereld energie produceert. Volgens Goldman zal de recente focus op energiezekerheid, veerkracht en diversificatie een nieuw tijdperk voor energie-investeringen inluiden, las financieel-econoom Tom Simonts.

60% meer investeringen

Naar schatting zullen de investeringen in de productie van koolwaterstof, kernenergie en hernieuwbare energie de komende drie jaar met 60% stijgen tot 1,4 biljoen dollar, na een daling met 35% in de afgelopen tien jaar. Amerikaanse schalie- en offshoreolieprojecten zullen waarschijnlijk meer financiering krijgen, maar de drang naar decarbonisatie zal aanhouden, zodat vooral de investeringen in vloeibaar aardgas, hernieuwbare energie, bio-energie en waterstof naar nieuwe hoogten gestuwd zullen worden. Om aan de stijgende energiebehoeften van de wereld te voldoen, worden de investeringen tegen 2024 geraamd op ongeveer 2 biljoen dollar per jaar. Op geopolitiek niveau is de VS alleszins een winnaar omdat het meer opschuift naar de positie van “gasleverancier van de wereld”. De Amerikaanse belangen zijn dus groot.

Hernieuwbare energie naast gas

Sowieso al werd er in 2020voor het eerst meer geïnvesteerd in hernieuwbare energie dan in upstream olie en gas. Die verschuiving van de aandacht naar schone energie zal voortduren, want groene investeringen hebben de lagere uitgaven in de traditionele energiesector nog niet goedgemaakt. Het aandeel van hernieuwbare energie en bio-energie in de totale investeringen in de energievoorziening zal de komende jaren stijgen, maar er zal nog steeds moeten worden geïnvesteerd in bijvoorbeeld aardgas, dat nodig is als overgangsbrandstof en voor flexibiliteit. Ook moeten er een pak elektriciteitsnetwerken worden gebouwd, terwijl de investeringen in schone waterstof nodig zullen zijn op langere termijn.

Feit is wel dat gas/LNG allesbehalve duurzaam te noemen is. Niet alleen de uitstoot van de ontginging en verbranding van het gas, maar vooral ook het transport per schip, het vloeibaar maken en hervergassen. Denk onder meer aan de methaanlekken in elke stap van het proces. De Amerikaanse oplossing zoals hierboven beschreven is dus eerder een tijdelijk “noodzakelijk kwaad” in de overgang naar hernieuwbare energie.

Meer is beter

Om een toekomst op basis van duurzame energie te realiseren is een aanzienlijke versnelling van de investeringen in schone energie nodig: deze koolstofarme technologieën vergen per energie-eenheid twee keer of meer kapitaaluitgaven dan de koolwaterstoffen die zij moeten vervangen. Het Carbonomics-onderzoek van Goldman Sachs schat dat er tegen 2050 zo’n 56 biljoen dollar (jaarlijks 2 biljoen dollar) moet worden geïnvesteerd in schone technologie-infrastructuur om tegen 2025 de o zo verhoopte nuluitstoot van CO2 te bereiken. Die weg is nog lang, maar elke marathon begint natuurlijk met een eerste stap.

Quid Europa?

De 27 landen van de Europese Unie zijn voor 40% van hun gezamenlijke gasbehoefte, 27% van de olie-invoer en 46% van de koleninvoer afhankelijk van Rusland. De leiders van de Europese Unie bogen zich daarom al op 10 maart over de vraag hoe ze van de Russische fossiele brandstoffen kunnen afraken en hoe snel ze hun belangrijkste leverancier de deur kan worden gewezen. De afhankelijkheid van de EU van Russisch gas moet voor eind 2022 met twee derde verminderen, terwijl de gasinvoer vanuit Rusland binnen tien jaar beëindigd moet zijn.

Hoe die plannen moeten worden uitgevoerd, en hoe ze moeten worden gefinancierd, zal een belangrijk onderwerp van gesprek zijn op een tweedaagse top in het Franse Versailles. Een ontwerpverklaring wees alvast uit dat de invoer van vloeibaar aardgas opgevoerd zal worden en er nog meer moet worden ingezet op hernieuwbare energie. Dat klinkt logisch, maar een deal is pas een deal als alle 27 lidstaten hun goedkeuring geven. Het standpunt van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, die sancties op de invoer van energie afwijst, wordt echter door andere landen wordt gedeeld. En dat Duitse standpunt is niet abnormaal, want de Duitsland ontvangt 18% van Ruslands gasexport en 11% van zijn olie. Daartegenover staat behoorlijk wat wrevel over de honderden miljoenen euro's die Europa elke dag aan Rusland betaalt voor de invoer van die fossiele brandstoffen.

Quid Duitsland?

Gisteren liet het Duitse ministerie van Economie en Klimaat weten dat het een pakket maatregelen gaat nemen om de expansie van hernieuwbare energie te versnellen. Dat is nodig, omdat het land dus zwaar afhankelijk is van Russische fossiele brandstoffen. De regering erkent dat het gebruik van hernieuwbare energiebronnen in het belang van de openbare veiligheid is. "De energie van de vrijheid", heet dat dan.

De Duitse wet op hernieuwbare energiebronnen (EEG) zal worden gewijzigd om te kunnen streven naar een aandeel van 80% hernieuwbare energie in de energiemix tegen 2030, in plaats van de eerder nagestreefde 65%. Dat omvat ambitieuze doelstellingen zoals windenergie op zee: dat moet tegen 2030 ten minste 30 gigawatt aan energie opleveren, ongeveer gelijk aan de capaciteit van 10 kerncentrales. Tegen 2045 moet dat minstens,  70 gigawatt worden. In de loop van het jaar worden nog meer wetswijzigingen verwacht, met name op het gebied van energie-efficiëntie in gebouwen en de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen in de vervoersector. Tot slot zou er ook gedacht worden aan een verplichting om 2% van alle Duitse grond voor te behouden voor de opwekking van windenergie.

Conclusie

Er is overduidelijk veel werk aan de winkel, in een omschakelingsproces dat alles bij elkaar decennia zal duren. Zoals de studie van Goldman Sachs aantoont, zal dat proces er eentje zijn waarbij er heel wat moet worden geïnvesteerd, niet enkel in zuiver “groen” oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan de noodzaak om gas te blijven gebruiken. Op lange termijn zijn die investeringen echter broodnodig, niet enkel omdat landen en continenten niet langer of minder afhankelijk willen zijn van energie uit het buitenland, maar ook omdat de klimaatopwarming zich onverminderd doorzet.

Een nieuw klimaatrapport van klimaatwetenschappers van de Europese Unie wees uit dat internationale doelstelling om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5° Celsius meer dan ooit van levensbelang is. Het rapport waarschuwde maandag dat de wereld aan het huidige tempo eerder op weg is naar een opwarming van meer dan 3 graden Celsius, dubbel zo veel dan de doelstelling van de Overeenkomst van Parijs, omwille van de nog steeds ongecontroleerde uitstoot van broeikasgassen.

Zo’n opwarming kan mogelijk een pijnlijke herschikking van de samenlevingen en het leven op de planeet tot gevolg hebben. De biljoenen dollar aan energie-investeringen waar Goldman Sachs in zijn rapport over spreekt, lijken in dat licht misschien maar een peulschil. De recente stijging van de CO2-prijs tot zo’n 80 euro per MWh is alvast een stap in de goede richting.