Grondstofprijzen zitten ondertussen al een tijdje in de lift en dat roept de vraag op of we in een nieuwe supercyclus beland zijn, een langdurige en structurele stijging van de prijzen. KBC Sr. Financial Economist Tom Simonts legde de vraag voor aan Joris Franck, sectoranalist bij KBC Asset Management, en die maakte meteen duidelijk dat van een supercyclus pur sang misschien geen sprake is, maar dat sommige grondstofprijzen wel in die richting lijken te evolueren.

Waarom klimmen de grondstofprijzen vandaag wel en bijvoorbeeld niet twee jaar geleden?

Analist Joris Franck: "Twee jaar geleden, toen Donald Trump nog in het Witte Huis zat, stond de wereldeconomie in het teken van handelsoorlogen. Die zijn nooit goed nieuws voor de economie, omdat die daardoor trager gaat groeien. Dat was in het bijzonder nefast voor China dat toen, en vandaag trouwens nog steeds, de grootste afnemer van grondstoffen wereldwijd is. Toen die op de rem moesten staan, kwamen ook de prijzen onder druk te staan. Het sentiment was toen bijgevolg niet bijster goed, waardoor de grondstofprijzen wat aanmodderden.

Vandaag ziet het plaatje er helemaal anders uit en speelt China opnieuw volop zijn rol als fabriek van de wereld. Het land werd als eerste door Covid-19 getroffen, maar kwam er ook het snelste weer uit. Dat was ongeveer net na het Chinese nieuwjaar, waarna de overheid besloot om met nooit geziene steunmaatregelen de motor weer op gang te krijgen. Dat gebeurde eerder ook al eens, en voor het eerst; in 2009, na de globale financiële crisis. Daarna volgde een pakket in 2015 - 2016 om een harde landing tegen te gaan en in 2020 werd het pedaal steviger dan ooit ingedrukt om uit de coronacrisis te komen. En met succes, want ondertussen draait de economie er weer op volle toeren en swingt de vraag naar grondstoffen opnieuw de pan uit."

En daar profiteren alle grondstoffen van?

Analist Joris Franck: "Als de economie wordt gestimuleerd, wordt vooral geïnvesteerd in infrastructuur en dus is er vooral veel vraag naar bouwmaterialen. Cement en staal bijvoorbeeld. Dat laatste heeft in het bijzonder een effect op de vraag naar ijzererts. Maar ook voor industriële metalen als koper, aluminium, zink, nikkel zitten de prijzen in de lift. Het zijn namelijk ook stuk voor stuk grondstoffen die erg in trek zijn bij de energietransitie die momenteel volop aan de gang is.

In China worden flink wat zeilen bijgezet om tegemoet te komen aan de groeiende vraag voor een groenere economie. In Europa werd eind vorig jaar de Green Deal formeel op de rails gezet en werden steunmaatregelen om uit de crisis te komen gekoppeld aan groene investeringen. En in de VS werd in de race naar het Witte Huis steeds duidelijker dat Biden wel degelijk een grote kans maakte en met hem ook een pakketje maatregelen om de groene economie te steun. Ondertussen heeft hij zijn karretje ook effectief aan het klimaat gehangen."

Dat klinkt allemaal een beetje als een supercyclus in wording.

Analist Joris Franck: "Het sentiment is inderdaad heel positief en de projecten moeten natuurlijk ook nog allemaal worden gerealiseerd. Is een supercyclus mogelijk? Op zich wel. De vraag kan de komende jaren alvast uitzonderlijk zijn omwille van de groene revolutie. Als we bijvoorbeeld heel specifiek naar koper kijken, dan lijkt het duidelijk dat de vraag in de komende jaren voor een opwaarts prijsdruk kan blijven zorgen. Denk maar aan de elektrificatie van het wagenpark die nu toch wel duidelijk in een stroomversnelling lijkt te zitten. En als we meer op elektriciteit een beroep moeten doen, moet het distributienet volgen. Voor beide is heel wat koper nodig, een metaal dat over gunstige geleidingscapaciteiten beschikt.

Daartegenover staat dat als de industrie te optimistisch wordt, de verleiding groot is om wat capaciteit bij te zetten. Wat op de prijs kan wegen. Over de toekomst van koper zijn alle mijnbouwers 'bullish'. Als ze de voorbije jaren een nieuw project op het oog hadden, was het in de meeste gevallen voor koper. Dat betekent dus dat de prijsstijgingen, met een toename van het aanbod, de komende jaren misschien nog wel zullen meevallen. Weet echter dat, in het geval van koper, de makkelijkste plaatsen voor koper van goede kwaliteit al ontgonnen zijn. Nieuwe technologie zorgt er wel voor dat het ook haalbaar wordt om tegen een aanvaardbare prijs ook koper van een lagere kwaliteit te ontginnen. Er zijn natuurlijk nog wel plaatsen waar nog goede kwaliteit te vinden is, maar dat is meestal in landen met een bedenkelijke politiek reputatie. Denk maar aan Congo bijvoorbeeld."

Ook de oceanen lijken nog een schat aan grondstoffen te bevatten. Niet zozeer bedenkelijk qua reputatie, maar eerder qua ontginning.

Analist Joris Franck: "In het aanbod kunnen de oceanen inderdaad nog een rol van betekenis spelen. En bij de ontginning ervan speelt een Belgisch bedrijf, DEME, een belangrijke rol. De groep beschikt over de technologie om op ruim 4,5 km diepte de bodem af te schuimen en zogeheten 'nuggets' op te zuigen die vol zitten met onder meer koper, nikkel en kobalt."

Zijn er nog andere grondstoffen die van de energietransitie profiteren en dus hun eigen supercyclus kunnen doormaken?

Net als bij koper zal ook de vraag naar aluminium volop profiteren van de groene revolutie. De aanbodzijde is wel een ander verhaal dan bij koper, omdat voor de productie van aluminium eerst bauxiet moet worden opgegraven. Dat is niet moeilijk. Daarna moet de gewonnen grondstof echter worden omgezet in aluinaarde of alumina, dat vervolgens gesmolten wordt tot aluminium. Vooral die laatste stap is een bijzonder energie-intensief proces. Waar stroom momenteel duur is, werd die activiteit ondertussen afgebouwd of gesloten en verhuisde ze naar landen als bijvoorbeeld Canada, IJsland en Noorwegen.

De laatste jaren is er in het Westen trouwens heel weinig aluminiumproductie bij gekomen. In China daarentegen werd en wordt wel heel wat capaciteit bijgezet. In de meeste gevallen via weinig milieuvriendelijke installaties op steenkool. Op termijn kunnen we evolueren we naar een situatie waarbij we afzonderlijke prijzen krijgen voor groen aluminium en voor de minder energievriendelijke variant als de CO2-kost van de meest vervuilende producenten niet in rekening wordt gebracht. Maar als de vraagt blijven stijgen, zal sowieso capaciteit worden bijgecreëerd."

Ook voor de minder energievriendelijke variant?

Analist Joris Franck: "In China is het sentiment recent wat aan het veranderen. Het land gaat mogelijk in juni al van start met een emission trading scheme. Dat wil zeggen dat er ook een kostprijs op CO2 wordt gekleefd en dat er een behoorlijke rem op de uitbreiding van de capaciteit zal worden gezet, zoals de voorbije jaren het geval was, op basis van steenkoolcentrales.

Door de emissierechten zullen die op termijn onrendabel worden en eruit gaan. Goed nieuws voor de aluminiumprijs, die op die manier naar structureel hogere niveaus kan gaan. China is immers een lagekostenproducent en exporteur van het goedkopere aluminium naar de rest van de wereld. Als de kostprijs in China ook omhoog zou gaan omdat ze de CO2-prijs mee in rekening brengen, zal de aluminiummarkt daar in de rest van de wereld van profiteren."

Wat met nikkel en kobalt?

Analist Joris Franck: "Voor kobalt bevinden 60 à 70% van de voorraden zich in Congo en zoals ik eerder al bij koper liet verstaan, is dat een bijzonder moeilijk mijnbouwland. Dus als er capaciteit moet bij komen, kan het wel, maar het zal niet makkelijk zijn.

Nikkel is ook een speciaal verhaal. Het wordt vandaag vooral gebruikt voor roestvast staal. De vraag naar nikkel vanuit de batterij-industrie groeit weliswaar, maar vanaf een zeer laag niveau. Te weinig om de prijs echt te gaan beïnvloeden. Maar als de vraag uit de batterij-industrie stevig blijft groeien, krijgen we wellicht ook twee verschillende prijzen voor nikkel. Want enkel nikkel met de hoogste zuiverheidsgraad komt in aanmerking voor batterijen, terwijl nikkel met een lagere zuiverheidsgraad nog altijd prima gebruikt kan worden voor roestvast staal. De kostprijs om nikkel met de hoogste zuiverheidsgraad te verkrijgen, ligt echter hoog."

Zijn we momenteel 'top-of-the-market' voor de grondstofprijzen? Weten we met andere woorden dat er voldoende capaciteit in de pijplijn zit om de prijzen weer te doen dalen?

Analist Joris Franck: "Brokers gaan te rade bij gespecialiseerde consultants om in te schatten of er extra capaciteit zit aan te komen. Ervaring leert echter dat het woord "schatting" niet toevallig is gekozen. Timings voor aangekondigde investeringen worden zelden gevolgd en in sommige gevallen gaan projecten ook volledig de koelkast in. Per saldo dus moeilijk in te schatten.

Mijnbouwers hebben zelf ook economische diensten die inschattingen maken en op basis daarvan worden de capex-plannen (investeringsplannen, nvdr.) opgemaakt. Je hebt twee soorten projecten: greenfield en brownfield. Bij brownfield ga je op een bestaande locatie aan de slag en kan je na 1 tot 2 jaar al extra capaciteit in de markt zetten, terwijl bij greenfield van een blanco blad wordt begonnen. Tegen dat de eerste grondstoffen dan richting de klanten kunnen vertrekken, zit je makkelijk 5 à 6 jaar verder."