Het coronavirus wordt door de Amerikaanse centrale bank, door bedrijven, en door beleidsmakers ingeroepen als verantwoording voor alles wat misloopt of anders moet. En het zal niet de laatste keer zijn. In een opiniestuk, dat gisteren in De Tijd werd gepubliceerd, roept KBC-hoofdeconoom Jan Van Hove op om de coronacrisis niet als excuus te gebruiken, maar als middel om de wereldeconomie uit een ongezonde roes te doen ontwaken.

Monetaire stimulansen

Wie dacht dat de financiële markten zich eindelijk van de coronapaniek konden losrukken, dacht verkeerd. De markten blijven in de ban van de crisis, ook na de noodingreep van de Amerikaanse centrale bank (Fed), die de markten een duw in de rug wou geven. Over de zin van de bijkomende monetaire stimulans zijn de meningen verdeeld. Niemand gelooft dat het een wondermiddel is, maar velen erkennen dat niets doen de geloofwaardigheid van de Amerikaanse centrale bank zou ondermijnen. Een centrale bank moet anticiperen op economische evoluties en de kans is behoorlijk groot dat corona weinig goeds in petto heeft voor de wereldeconomie, en dus ook niet voor de Amerikaanse economie.

Toch knaagt het dat de Fed met de actie schijnbaar toegeeft aan de politieke druk vanuit het Witte Huis, waar president Donald Trump het recente Fed-beleid weinig verholen als veel te restrictief bestempelt. Bood corona een uitgelezen kans aan de Fed om zich te schikken naar de wensen van de president, zonder dat expliciet toe te geven? Het coronavirus als excuus.

Tijdelijke ondersteuning aan bedrijven is verantwoordbaar, maar al snel glijdt de discussie af naar een regelrecht pleidooi voor staatssteun aan ganse sectoren.

Whodunnit

Corona zal nog vaak worden ingeroepen als verantwoording voor alles wat misloopt of anders moet. We horen bedrijven aankondigen dat hun omzet zal dalen, hun aangekondigde doelstellingen niet meer haalbaar zijn of hun eerdere plannen worden herzien. Vaak geldt de opmars van het coronavirus als een excuus.

Het coronavirus heeft ongetwijfeld een impact, maar in veel gevallen ligt de oorzaak bij structurele problemen zoals overdreven of ongepaste investeringen, een falende strategie (zoals gebrek aan digitalisering) en liquiditeits- of solvabiliteitsproblemen.

Corona is niet de oorzaak van de problemen, maar de aanleiding om het probleem boven water te laten komen. Daarbij rekenen bedrijven op voldoende erbarmen in de financiële markten, bij aandeelhouders en andere stakeholders. Vele bedrijven gaan nog een stap verder en roepen de hulp in van de overheid.

Tijdelijke ondersteuning via exportgaranties of een uitstel van de betaling van socialezekerheidsbijdragen zijn te verantwoorden. De coronacrisis heeft een disruptieve impact op de internationale handel. Maar al snel glijdt de discussie af naar een regelrecht pleidooi voor staatssteun aan hele sectoren. Daarvoor moeten we beducht zijn, want zulke ingrepen ontwrichten de normale marktwerking en verstoren de eerlijke concurrentie.

Fiscale stimuli

Ook beleidsmakers maken zich schuldig aan het corona-excuus. De Italiaanse regering was er als de kippen bij om de Italiaanse economie te ondersteunen via een aanzienlijke budgettaire injectie. Dat dat zal leiden tot een oplopend begrotingstekort en een stijgende staatsschuld wordt met de mantel der liefde bedekt, ook door de Europese instellingen. Op korte termijn helpt zo'n houding Italië economisch overeind te houden, maar op lange termijn groeien de problemen.

Het Italiaanse voorbeeld krijgt ongetwijfeld navolging in Europa. Voor alle duidelijkheid, de noodsteun vanuit de overheidsfinanciën staat los van de toenemende roep naar meer overheidsinvesteringen om de productiviteit in de Europese economie op te krikken of de Europese economie te vergroenen.

Conclusie: Weg met de (ongezonde) roes

Vanuit economisch perspectief moeten we aanvaarden dat de coronacrisis een exogene economische schok is. Dat leidt tot winnaars en verliezers, bij landen en bij bedrijven. Dat de coronacrisis bedrijfseconomisch slachtoffers zal veroorzaken, is een spijtige zaak op microniveau, maar op macroniveau geeft dat nieuwe zuurstof aan de wereldeconomie in de vorm van bijvoorbeeld marktopportuniteiten of meer beschikbare werknemers. De wereldeconomie zal daar sterker uitkomen.

Vandaag is het bijzonder moeilijk dat principe te aanvaarden. De wereldeconomie zit in een artificiële toestand door de mix van excessieve monetaire stimulus, een sterke schuldenopbouw en een gebrek aan marktdiscipline. Het lijkt dan ook makkelijker de zieke patiënt nog meer medicatie voor te schrijven dan te kiezen voor een uitzuivering van de excessen.

Een terugkeer naar gezonde economische fundamenten, zowel macro-economisch als op bedrijfsniveau, is noodzakelijk. Laat het coronavirus geen excuus zijn, maar een middel om de wereldeconomie uit een ongezonde roes te doen ontwaken.