Aandelenmarkten beleefden vorige week een 'Rode vrijdag' en wachten ook vandaag nog op meer nieuws rond de nieuwe omicronvariant, waardoor de beleggingsomgeving wellicht nog paar weken onzeker blijft. De nieuwe variant kreeg de Griekse letter omicron toegewezen door Wereldgezondheidsorganisatie, die het meteen tot 'Variant of concern' promoveerde. Dat staat gelijk met de hoogste mate van waakzaamheid, waardoor aandelenbeleggers vrijdag naar de uitgang gedreven werden, tot plezier van de obligatiebeleggers. De verliezen liepen op de Europese beurzen op tot meer dan 4%, terwijl de Amerikaanse markten ook zo'n 2 à 2,5% moesten prijsgeven. De lagere liquiditeit door 'Black Friday' versterkte mogelijk deze marktbewegingen. In de vroege handel vandaag lijkt er wat stabilisatie te komen, al kan de onzekerheid de komende weken nog wel boven de markten blijven hangen.

Omicronvariant wijkt erg af van Wuhanvariant

De nieuwe variant werd vorige week woensdag het eerst beschreven door Zuid-Afrikaanse wetenschappers, maar werd intussen door testen al in heel wat andere landen ook vastgesteld. Op vrijdag kreeg de variant van het WHO het label 'variant of concern' met een groot risico, en de Griekse letter Omicron werd toegewezen – de namen Nu en Xi leken om taalkundige en politieke redenen niet wenselijk.

De variant wekte vooral de aandacht door het hoog aantal mutaties (meer dan 50) ten opzichte van de originele Wuhanvariant, onder meer ook aan het spikeproteïne, waarmee het virus zich vast kan maken aan zijn gastheer. De omicronvariant is daarom een groot risico, want hij lijkt op het eerste zicht besmettelijker. Zuid-Afrikaanse artsen hebben nog geen bewijs gezien of patiënten zieker worden van deze variant. In het beste geval is de nieuwe variant niet veel meer dan een verkoudheidsvirus. Echte resultaten worden pas binnen enkele weken verwacht.

Hoe efficiënt zijn de bestaande vaccins?

De vrees bestaat ook dat door die mutaties de bestaande vaccins minder goed werken. Onder meer de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna zijn specifiek gericht op de aanhechting via de spikeproteïnes. Beide kondigden al aan dat ze hun vaccins nu testen op de omicronvariant, en dat, indien de vaccins minder goed werken, binnen de 2 à 3 maanden een aangepast vaccin kan worden gemaakt. 

Regeringen nemen maatregelen

Heel wat landen gingen over tot nieuwe reisbeperkingen om de variant tegen te houden. Onder meer Israël en Japansluiten hun grenzen voor buitenlanders, andere landen beperken voorlopig de vluchten van en naar zuidelijk Afrika. Nieuwe beperkingen worden in de meeste Europese landen opgelegd, al is dit vooral om de deltagolf te bekampen.   

Lagere rentes en grondstoffenprijzen

De Duitse tienjaarsrente verloor 9 basispunten en test opnieuw een belangrijke steun op -0.35%. In de VS liep de daling op tot 18 basispunten, maar blijft de opwaartse rentetrend in stand. De ECBs struisvogelpolitiek met betrekking tot de inflatie kwam de euro tijdens de ‘risk-off’-beweging samen met de relatieve rentedynamiek zowaar ten goede tegenover de dollar: de euro veerde op richting 1.13, net zoals de euro dat deed ten opzichte van het pond. Op de wisselmarkt waren enkel de Japanse yen en Zwitserse frank in nog betere doen. Grondstoffenprijzen waren vorige week vrijdag slachtoffer van het marktsentiment. De prijs voor een vat Brent ruwe olie viel bijvoorbeeld terug van $82 tot $72.

Even leek het vorige vrijdag terug maart 2020. Markten zijn niet gebaat met onzekerheid. De vrees bestaat dat de nieuwe variant het economisch herstel terug zou kunnen ondermijnen, al is het op dit moment gissen naar de impact. De vorige varianten hadden telkens een minder zware economische impact dan de eerste. Dat vrijdag heel wat beurzen op lage liquiditeit draaiden door 'Black Friday' (vaak een brugdag na Thanksgiving in de VS) dreef mogelijk de verliezen wat op.

Momenteel noteren de wereldwijde aandelenmarkten zo'n 3,5% lager dan de piekniveaus die vorige week werden bereikt, in Europa is die daling wel iets groter (rond de -6,5%), vooral door de vrees dat het Europees herstel achter zal blijven door de deltamaatregelen. Ondanks deze daling spreken we nog niet van een correctie – hiervoor moeten beurzen zo'n 10% dalen. Maar dat de olieprijs vrijdag zo'n 10% lager ging is gegeven het niveau van de energieprijzen en de inflatie op zich eigenlijk geen slecht nieuws.

Hoe is KBC Asset Management gepositioneerd?

De beleggingsstrategie van KBC AM is momenteel neutraal ten opzichte van aandelen, nadat in oktober de overwogen posities afgebouwd werden ten voordele van cash. Dat wordt achter de hand gehouden voor wanneer zich bijvoorbeeld een echte correctie zou voordoen en/of de economische vooruitzichten verder verbeteren. De grote onzekerheid rond de nieuwe variant houdt onze strategen dus voorlopig aan de zijlijn, al zijn in een omgeving zoals vandaag snelle koerswijzigingen mogelijk. Binnen de aandelenportefeuille kent KBC AM meer gewicht toe aan farma-aandelen, net als aan de eurozone, de financiële sector en de consumentendiensten. KBC AM houdt de komende weken het economisch scenario opnieuw tegen het licht, maar voorlopig lijken de nieuwe maatregelen niet zwaar door te wegen op de economische vooruitzichten. 

Waar moeten we de komende weken naar kijken?

1. Wetenschappelijk onderzoek op de omicronvariant staat nu centraal binnen elk scenario. Binnen enkele weken moet bekend zijn wat de karakteristieken van het nieuwe virus zijn (besmettelijkheid, mate van ziekteverwekking) en is er nieuws over de werkzaamheid van de vaccins.
2. De ontwikkelingen van de omicronvariant: verspreidt het virus zich snel in Zuid-Afrika en in andere landen? Zijn er indicaties dat het aantal zwaardere ziektegevallen in Zuid-Afrika snel oploopt? Dat laatste zou beleggers in paniek kunnen doen slaan. De drie vorige gevaarlijke varianten, Alpha, Beta en Delta (vroeger respectievelijk de Britse, Zuid-Afrikaanse en Indische variant genoemd), zorgden initieel ook voor onrust, maar desondanks herstelde de economie verder en konden de aandelenbeurzen nieuwe records optekenen.
3. Reacties van publieke overheden: gaan landen terug over tot strengere maatregelen en lockdowns? Worden de internationale grenzen terug gesloten? Grotere beperkingen kunnen het economisch herstel fnuiken en ook de problemen van de toeleveringsketens vergroten.
4. Centrale banken: de voorbije weken waren de financiële markten in de ban van de verwachte afbouw van steun door de centrale banken. De Federal Reserve begint de afbouw van zijn QE-programma en er werden voor volgend jaar al een aantal renteverhogingen ingepland. Het is dus uitkijken hoe de centrale banken hierop gaan reageren.

Het zal nog even wachten zijn tot Pfizer, AstraZeneca, Johnson & Johnson en collega’s duidelijkheid zullen kunnen verschaffen over de mate waarin de huidige vaccins bescherming bieden. Tot dan, zal een verhoogde volatiliteit de beursvloer blijven domineren.