De olieprijzen zijn opnieuw gedaald nadat ze in oktober het hoogste niveau in drie jaar hadden bereikt. Brent-olie noteert nu iets boven 80 dollar per vat. Samen met de verdere verspreiding van COVID-19 en de verstrakking van de gezondheidsmaatregelen in delen van Europa, werd de prijsdaling op het conto geschreven van een verwachte, door de VS gecoördineerde, (gedeeltelijke) vrijgave van de Strategic Petroleum Reserves (SPR). Die vrijgave werd dinsdag officieel aangekondigd.

In een poging om de brandstofprijzen te beteugelen, zal de VS 50 miljoen vaten ruwe olie uit haar strategische reserves vrijgeven, terwijl China, India, Japan en Zuid-Korea zich naar verwachting ook zullen aansluiten bij deze interventie, zij het met een aanzienlijk kleinere omvang van vrijgaven.

Vrijgave van SPR heeft geen impact

KBC Economics meent dat een gecoördineerde vrijmaking van de SPR een beperkte of zelfs geen betekenisvolle verdere (neerwaartse) impact op de olieprijzen zal hebben. Brent crude is immers met meer dan 3% gestegen in de nasleep van de aankondiging. De recente ervaringen op de oliemarkten lijken ook in lijn met een dergelijk ‘beperkte impact’ scenario. De verwachtingen van president Biden dat de huidige vrijgave "een verschil zou moeten maken", lijken dus niet ingelost te worden. De laatste gecoördineerde vrijgave van de strategische petroleumreserves in 2011 (ten belope van 60 miljoen vaten als reactie op de verstoring van de bevoorrading in Libië) resulteerde niet in een substantieel of blijvend effect op de olieprijzen. Dat kwam doordat de vrijgave van de SPR geen duurzame voorzieningsbron vormde, en slechts een fractie van de mondiale olievoorraden uitmaakte, vergelijkbaar met de situatie nu.

Een belangrijk precedent is wel is dat de Amerikaanse regering nu gebruik maakt van de SPR zonder ernstige verstoringen van het aanbod (en dus ingaat tegen het oorspronkelijke doel van de SPR). Het vrijmaken van de SPR moet dan ook eerder worden gezien als een reactie op de toegenomen binnenlandse politieke druk om "iets te doen" te midden van de sterke inflatiedruk in de Amerikaanse economie, dan als een reactie op een grote aanbodschaarste op de oliemarkt.

Hogere prijzen

Paradoxaal genoeg zou de vrijmaking van de SPR (indirect) kunnen resulteren in hogere olieprijzen tijdens de wintermaanden. De OPEC+ alliantie zal op 2 december bijeenkomen en de actie van de VS zou kunnen worden gezien als een goede reden voor een nog voorzichtiger productiebeleid. In combinatie met de toenemende onzekerheid over het vraagprofiel zet dit de deur open voor een lager tempo van productieverhogingen (nu aan een maandelijks tempo van 400.000 vaten per dag) door OPEC+, zo niet een volledige pauze in de lopende afbouw van de productiebeperkingen. Per saldo zou dit het totale effect van de door de VS en zijn bondgenoten aangekondigde vrijgave van de strategische olievoorraden meer dan teniet kunnen doen.

80 dollar per vat

Tegen deze achtergrond handhaaft KBC Economics de verwachting dat de olieprijs tijdens de wintermaanden boven de 80 dollar per vat zal blijven, gesteund door nog steeds gunstige fundamentele factoren. De risico's op korte termijn zijn in evenwicht: een sterkere vervanging van gas door olie (in het geval van een koudere winter dan normaal) is het belangrijkste opwaartse risico, terwijl de ontwikkeling van de pandemie (en nieuwe mobiliteitsbeperkingen) een belangrijk neerwaarts risico voor onze vooruitzichten inhoudt.