Door de oorlog in Oekraïne en de daar uit voortvloeiende economische sancties tegen Rusland zijn er stevige gevolgen voor de wereldwijde grondstoffenmarkten. Rusland is immers en grondstoffengrootmacht en dus komen de spanningen duidelijk tot uiting in krappere brandstofmarkten en structureel hogere brandstofprijzen. Die stuwen de inflatie en wegen op de economische groei. KBC Economics onderzocht de energiemarkt.

De oliemarkt
Al vóór de oorlog waren de oliemarkten extreem krap. Een ruim fiscaal en monetair beleid in combinatie met een snelle heropleving van de wereldeconomie leidde tot een overtollige vraag tegen een achtergrond van aanbodbeperkingen (door de OPEC+) en een langdurige rem op de investeringen in productiecapaciteit.

De Russische invasie en de strenge westerse sancties duwden de Brent-olieprijzen tot recordhoogtes van 129 dollar per vat in april. Vorige maand besloot de EU bovendien alle olie-import vanuit Rusland over zee te verbieden. Samen met een potentieel verbod op de invoer via pijpleidingen in lidstaten als Polen en Duitsland zal 90% van de Russische olie-export naar de EU treffen. Hoewel KBC Economics ervan uitgaat dat Rusland een deel van zijn olie-uitvoer tegen grote kortingen naar Azië zal kunnen verleggen, zal de Russische dagelijkse olieproductie toch blijvend met zo’n 1,5 miljoen vaten dalen.

De gasmarkt
Ook op de gasmarkt houdt de druk aan. De Europese gasprijzen stegen de voorbije weken door bijkomende aanbodschokken, die de recente normalisering van de voorraadniveaus dreigen teniet te doen. Enerzijds is de Russische toevoer via de Nord Stream-pijpleiding verminderd, anderzijds is het LNG-aanbod gedaald als gevolg van de verstoring van Freeport LNG in Texas, wat een krappere LNG-markt impliceert.

Verwachtingen KBC Economics
Op middellange termijn verwacht KBC Economics dat het marktevenwicht krap zal blijven omdat OPEC+ rekening moet houden met haar beperkte reservecapaciteit, infrastructuurbeperkingen en politieke instabiliteit. Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Irak zijn in feite de enige drie landen die in staat zijn hun productie aanzienlijk op te voeren (in totaal ongeveer 3 miljoen vaten per dag).

KBC Economics gaat uit van een gedeeltelijke opheffing van de Iraanse sancties in 2023 in het licht van de herinvoering van de nucleaire overeenkomst met Iran, wat een versneld herstel van de Iraanse olieproductie impliceert. Voor Venezuela wordt geen soortgelijke versoepeling van de sancties verwacht. Amerikaanse schalieolieproducenten zullen waarschijnlijk aanzienlijk minder gevoelig blijven voor de hogere olieprijzen dan in het verleden. Dit is het gevolg van strengere kapitaaldiscipline ("zwarte premie") en hogere kosten door de ESG/energietransitie ("groene premie"). Hogere productiekosten impliceren hogere olieprijzen op lange termijn aangezien de Amerikaanse schaliesector de marginale olieproducent van de wereld is.

Per saldo heeft KBC Economics de olieprijsverwachting voor einde 2022 naar boven bijgesteld van 100 naar 120 dollar. Voor einde 2023 werd de prognose voor de prijs van een vat Brent-olie opwaarts bijgesteld van 90 naar 100 dollar.