Het hoopvolle nieuws van de Pfizer-BioNTech-vaccin zindert nog na op de markten. Tegelijk blijven er veel vraagtekens bestaan rond de timing en efficiëntie van een wijdverspreide Covid-19-vaccinatie. Niettemin was het nieuws een belangrijke game changer. Er is licht aan het eind van de tunnel. Die gedachte volstaat voorlopig om de beurzen gloriedagen te bezorgen. Al is er nog een lange weg af te leggen en staat de economische barometer op winterweer met donder en bliksem, stelt KBC Hoofdeconoom Jan Van Hove in dit opiniestuk. 

Darwiniaanse aanpassing

Dat laatste is het gevolg van de nieuwe semi-lockdowns die, zeker in Europa, de economische activiteit opnieuw gedeeltelijk stilleggen. Het puike economische herstel uit het derde kwartaal komt daardoor abrupt tot stilstand en dat zal ook in 2021 sporen nalaten. We verwachten dat de economische groei in het vierde kwartaal opnieuw negatieve regionen zal opzoeken, maar toch zal de tweede coronaschok milder zijn. De semi-lockdowns gaan immers veel minder ver dan de voorjaarsmaatregelen. Bovendien hebben heel wat sectoren, niet in het minst de industrie, zich aangepast en zijn de internationale handelsstromen nauwelijks verstoord. De wereldwijde handel krijgt immers duidelijke steun uit Azië, waar de economie verder opbloeit en een tweede Covid-19-golf lijkt uit te blijven.

Naschokken

Maar niet alleen de directe impact van de tweede Covid-19-golf bepaalt het economische winterweer. De naschokken van de eerste golf moeten nog altijd komen. We denken dan vooral aan bedrijven die failliet zullen gaan en daarmee andere, ook gezonde, bedrijven zullen besmetten. Ook de werkloosheid zal toenemen. Nieuwe bedrijfsinvesteringen zullen in dergelijk klimaat twijfelachtig worden, zoals enquêtes nu al aangeven. Deze impact van de eerste golf was vanaf dit najaar verwacht.

De komst van de tweede golf zorgt ervoor dat regeringen volop de bestaande steunmaatregelen verlengen in de vorm van tijdelijke werkloosheid, kredietmoratoria en de juridische onmogelijkheid om de komende maanden failliet te gaan. Daardoor wordt de echte coronaschok verder in de toekomst vooruitgeschoven en lijkt er momenteel geen vuiltje aan de lucht (zie onderstaande figuur voor faillissementscijfers in België). Maar de omvang van de schok zal door dit uitstel enkel aangroeien. 

Nieuwe tijden

Het is dus belangrijk te beseffen dat de uitweg uit de coronacrisis hobbelig en uitdagend zal zijn. De komst van een of meerdere vaccins zal het coronatijdperk afsluiten. Maar het feit dat de eerste successen in de zoektocht naar een vaccin relatief vroeg worden geboekt, wijzen erop dat de eindstrijd is ingezet. Naarmate het einde van het coronatijdperk in zicht komt, rijst de vraag hoe het post-coronatijdperk eruit zal zien. Velen geloven dat bepaalde trends structureel zijn en zullen overleven, denk aan een intensiever gebruik van digitale toepassingen.

De vergroening van onze economie kreeg ook een duw in de rug, maar meer door beleidskeuzes (bijvoorbeeld binnen het Next Generation EU programma) dan door automatische marktprocessen. Het beleid heeft zich op vele terreinen gemengd in het economische leven. Een zieke heeft medicijnen nodig, maar het gevaar bestaat dat sommige medicatie verslavend werkt.

Het einde van het coronatijdperk impliceert ook het einde van extreem lage en negatieve beleidsrentes en massale liquiditeit, zeker naarmate de economische motor opnieuw voldoende sterk draait en inflatiecijfers normaliseren. Het post-coronatijdperk zal ook zonder massale subsidies en andere steunprogramma’s zijn, want die zijn onbetaalbaar tijdens de opkuis van de publieke financiën. Maar zijn we daar echt klaar voor, als economie en als maatschappij?

Een andere cocktail

Het gevaar is dat de economische heropleving in het post-coronatijdperk zal leiden onder onze verslaving aan de kortetermijnoplossingen. Terwijl we net een heel andere cocktail van oplossingen nodig hebben voor onze digitale, groene en andere ambities: ondernemerschap, correcte risicopremies, durf om te investeren en te innoveren, en vooral efficiënte markten om het kaf van het koren te scheiden. Niemand heeft een glazen bol, maar de uitdagingen voor de toekomst beloven heel boeiend te worden.