Een maand na het begin van de Russische agressie in Oekraïne blijft de situatie op de mondiale oliemarkt gespannen. De prijs van een vat ruwe Brentolie is deze week weer boven de 120 dollar is uitgekomen. De uiterst volatiel handel is een gevolg van de aanhoudende onzekerheid over de verdere ontwikkeling van de oorlog. De markt is bijzonder gevoelig voor nieuws over de Russische oliebevoorrading, in het bijzonder een nog grotere verstoring van de oliestromen die de oliemarkt verder zou kunnen verstoren en de prijzen aanzienlijk zou kunnen doen stijgen, meldt KBC Economics.

Deel van Russische export blijft bevroren

Onmiddellijke signalen uit de fysieke markt suggereren dat een deel van de Russische export van ruwe olie en afgewerkte producten bevroren blijft, voornamelijk door de zelf-sanctionering van westerse raffinaderijen. Het goede nieuws voor Rusland is echter dat verschillende handelsgiganten (bv. Glencore, Vitol) Russische olie blijven kopen. Bovendien hebben de afgelopen dagen ook Chinese en Indiase bedrijven laaggeprijsde Russische olie gekocht. De ruwe olie uit de Oeral wordt namelijk verkocht tegen een korting van bijna 30 dollar per vat in vergelijking met Brent.

Embargo door EU is risico

Volgens KBC Economics is een groot risico echter een mogelijk embargo op Russische olie door de Europese Unie. De EU importeert meer dan 4 miljoen vaten ruwe olie en afgewerkte producten per dag uit Rusland. Dat zou op korte termijn zeer moeilijk te vervangen zijn, zelfs als de strategische aardoliereserves zouden worden aangesproken om de klap op te vangen. Een dergelijke aanzienlijke daling van de Russische uitvoer zou dan ook leiden tot een aanzienlijke negatieve aanbodschok die het tekort op de markt nog zou verdiepen.

Gevolgen voor de Europese dieselmarkt

In Europa zou de situatie in een dergelijk geval het meest ernstig zijn op de dieselmarkt. Om te beginnen is Europa al geruime tijd een regio met een structureel tekort. De Russische dieselleveringen spelen dus een belangrijke rol bij het in evenwicht brengen van de markt, die momenteel de laagste voorraden in meer dan een decennium kent. Tot overmaat van ramp importeert Europa uit Rusland ook precies het type ruwe olie (met een relatief hoog zwavelgehalte) dat Europese raffinaderijen gewoonlijk gebruiken voor de productie van middendistillaten, waaronder diesel.

In het geval van een nog dramatischere verstoring van het Russische aanbod kan worden verwacht dat het Internationaal Energieagentschap The Strategic Petroleum Reserve (SPR) vrijgeeft, wat de negatieve gevolgen voor het marktevenwicht op korte termijn gedeeltelijk zou verzachten.

Anderzijds wijzen recente berichten er op dat de nieuwe nucleaire overeenkomst met Iran, die vrij snel ongeveer 1 miljoen vaten per dag op de markt zou kunnen brengen, nog steeds zeer onzeker is. Ook het OPEC-kartel, dat weliswaar over een reserveproductiecapaciteit van ongeveer 3 miljoen vaten per dag beschikt (vooral geconcentreerd in Saudi-Arabië en de VAE), maar tot dusver geen bereidheid heeft getoond om de productie op te voeren, zal waarschijnlijk geen noemenswaardige verlichting brengen.

KBC Economics’ conclusie

Al bij al blijven de marktomstandigheden zeer precair en is het geenszins zeker dat de oliemarkt over zijn dieptepunt heen is. De verdere ontwikkelingen in Oekraïne, of de duur en intensiteit van de Russische oorlogsagressie, zullen in dit verband van cruciaal belang zijn. Met andere woorden, mochten de anti-Russische sancties verder worden aangescherpt, met inbegrip van een embargo op de Russische energie-export, dan zouden de olieprijzen verder stijgen en waarschijnlijk het hoogste niveau ooit bereiken (in 2008 bedroeg de prijs per vat Brent-olie 145 dollar).