Met “Raket naar de maan” (1950) en “Mannen op de maan” (1952) gaf Hergé lang voor de eerste man er een stap op zette (1969) al vorm aan de aantrekkingskracht van het hemellichaam op de mensheid. Reizen naar de ruimte hebben we ondertussen dusdanig onder de knie dat de aandacht, naast wetenschappelijk, ook richting recreatieve doeleinden opschuift. De race om als eerste commercieel bedrijf toeristen het heelal in te schieten zit alvast in een stroomversnelling en lijkt vooral uitgevochten te worden door enkele (excentrieke) multimiljardairs die ruimtereizen op termijn mogelijk voor iedereen betaalbaar moeten maken. Maar zover zijn we nog lang niet. In de meeste gevallen gaat het voorlopig immers enkel om een bijzonder korte en vooral ook bijzonder dure suborbitale ervaring.

De primeur om burgers mee aan boord van een ruimteschip te nemen was voor het Russische ruimteagentschap. Tussen 2001 en 2009 werden 7 vluchten uitgevoerd met een toerist aan boord. Het was de Amerikaanse ondernemer Dennis Tito die als eerste aan boord ging van de Soyuz TM-32 missie op 28 april 2001. Gekoppeld aan ISS spendeerde hij 7 dagen, 22 uur en 4 minuten in de ruimte en maakte 128 toertjes rond de aarde. Hij betaalde 20 miljoen dollar voor zijn retourtje. Omdat het uiteindelijk te druk werd aan boord en Rusland de beschikbare zitplaatsen voor echte wetenschappers wou vrijhouden, werd de pendeldienst in 2010 stopgezet. Bedoeling was om de service in 2015 te hervatten, maar dat is tot dusver niet gebeurd.

Ondertussen is het NASA menens geworden om de ruimte verder te laten exploreren door burgers en zijn ook enkele miljardairs in het gat gesprongen om het (massa)ruimtetoerisme op de rails te zetten. De investeringen in de ruimtevaartindustrie lijken daarmee iets meer op te schuiven van de overheid naar privékapitaal.

NASA investeerde in de periode 2000-2018 weliswaar nog steeds 381 miljard dollar in de ruimtevaart en neemt daarmee met ruime afstand van de Russische en Europese collega’s. En van de privé-investeringen van 17 miljard dollar. Toch was tussen de periode van 2007-2012 sprake van een daling van de budgetten met 4,5%, terwijl dat van privé-investeerders in dezelfde periode groeide met ruim 400%.

Virgin Galactic

Bij het beursgenoteerde Virgin Galactic hebben zich al meer dan 700 mensen gemeld om als één van de eersten aan boord van de VSS Unity een suborbitale vlucht mee te maken. Concreet gaat het over een trip in een ruimteschip dat veel gelijkenissen vertoont met een getuned klein lijnvliegtuig, goed voor zes passagiers en twee piloten. Anders dan een klassieke ruimteraket wordt de VSS Unity wordt niet vanop een lanceerbasis de ruimte ingeschoten, maar vertrekt het aan de buik van een taxivliegtuig tot 15 km hoogte om daarna aan 3,5 keer de snelheid van het geluid richting de ruimte te racen. 100 km boven de aarde gaan de motoren uit, zijn de astronauten enkele minuten gewichtloos om vervolgens opnieuw door de aarde te worden aangetrokken. Landen doet de VSS Unity als de Space Shuttle. Kostprijs van deze ongetwijfeld adembenemende ervaring: 250.000 dollar voor de vroegboekers. Geen 25 miljoen dollar zoals Tito, maar ze zijn dan ook niet tot in het ISS geraakt.

Wanneer de tickets kunnen verzilverd worden is ondertussen nog niet duidelijk. Daarvoor moeten eerst nog enkele testvluchten worden uitgevoerd. En dat die nodig zijn blijkt uit de ervaringen met VSS Enterprise. Die crashte in oktober 2014 tijdens een testvlucht boven de Mojave woestijn. Eén van de piloten kwam daarbij om het leven. Wanneer de testen met de VSS Unity succesvol blijken zal Richard Branson opnieuw een jongensdroom waar kunnen maken. Dat zou volgens de jongste berichten in het eerste kwartaal van 2021 gebeuren. Te laat voor Stephen Hawking, een grote voorstander van de ruimte-exploratie, waarvoor Richard Branson een zitje aan boord had gereserveerd.

Op de beurs van New York is het ondertussen ook wachten op een flinke duw in de rug voor de aandelen van Virgin Galactic. Die zijn de coronadip nog steeds niet te boven gekomen. Analisten van het beurshuis Cowen geloven nochtans in het bedrijf en begonnen maandag de opvolging met een “Outperform”-advies en koersdoel van 22 dollar. Vandaag draait het bedrijf nog geen omzet, maar dat zou tegen 2030 tot 1 miljard dollar kunnen stijgen. Op basis van de schatting dat wereldwijd 2,4 miljoen mensen een vermogen hebben van 5 miljoen dollar, schatten de analisten dat Virgin Galactic de komende 10 jaar zo’n 3.400 passagiers even de ruimte in zal sturen. In die verwachting is de kans niet inbegrepen dat in een tweede stap ook orbitale vluchten mogelijk moeten worden voor het “grote” publiek

Blue Origin

Blue Origin is het geesteskind van Amazon.com-oprichter Jeff Bezos die als 18-jarige in een krant liet optekenen dat hij "ruimtehotels, pretparken en kolonies wilde bouwen voor 2 of 3 miljoen mensen die in een baan om de aarde zouden zijn". Als multimiljardair staat hij ondertussen iets dichter bij die droom.

Tot op heden is Blue Origin de belangrijkste concurrent voor Virgin Galactic geweest op het gebied van suborbitaal ruimtetoerisme. Anders dan bij Richard Branson gebeurt de lancering wel met een meer traditionele raket, bekend als de New Shepard, die als draagraket verticaal opstijgt. Bovenaan de draagraket bevindt zich een capsule die ruimte geeft voor zes personen. Wanneer de 100km-lijn of Karmanlijn is bereikt, komen beide los van elkaar en gaan elk hun eigen weg. De New Sheppard landt verticaal terug op aarde en nadat de passagiers enkele minuten van gewichtsloosheid hebben ervaren zet de capsule met twee capsules en enkele retroraketten ook de landing in. Het is ondertussen nog niet duidelijk wanneer de eerste bemande vlucht met de New Shepard op de planning staat. Ook de prijzen voor de suborbitale vlucht werden nog niet bekendgemaakt.

Het suborbitale ruimtetoerisme is slechts een tussenstap voor Blue Origin die op basis van de ervaringen met de New Sheppard werkt in de richting van een orbitale herbruikbare raket. Onder de naam New Glenn moet die mogelijk vanaf volgend jaar ook ruimtewaardig zijn. In een nog verdere toekomst staat ook een maanraket met een heuse maanlander, de Blue Moon, op het verlanglijstje van Jeff Bezos.

Ondertussen blijft de rekening voor de ruimtedromen van Bezos oplopen. Hoeveel de man uiteindelijk in het project investeerde is nog niet duidelijk, maar op regelmatige tijdstippen maakt hij een deel van zijn aandelenpakket in Amazon.com te gelde om Blue Origin te financieren.

SpaceX

Elon Musk was de laatste van de drie bekende miljardairs om zich aan het ruimteproject te wagen, maar zoals we dat ondertussen van hem gewoon zijn deed hij dat met grootse ambities: Musk mikt met SpaceX namelijk op de maan, maar ook op mars. In 2023 wil hij toeristen een rondje rond de maan laten vliegen. Maar zoals al bij Tesla is gebleken, is timing niet zijn sterkte. In 2017 kondigde Elon Musk aan dat hij van plan was om twee betalende klanten op een maanreis te sturen voor een inaugurele missie van het maantoerisme. De missie was aanvankelijk gepland voor 2018, maar heeft sindsdien duidelijk vertraging opgelopen. SpaceX heeft nog geen prijsstrategie of wachtlijst voor ruimtereizen onthuld.

Centraal in de ruimteavonturen van SpaceX staan de herbruikbare lanceerraketten Falcon, te vergelijken met de New Glenn van Blue Origin en waarover al enkele patentgeschillen zijn uitgevochten. Ondertussen staat diezelfde Falcon, die overigens een Tesla-roadster in een baan rond de aarde stuurde, regelmatig op het lanceerplatform om satellieten een plaats in het heelal te geven en ondertussen ook om NASA-astronauten richting ISS te transporteren. Met de laatste haalde SpaceX meteen ook zijn certificaat voor bemande ruimtevluchten. Nu komt het erop aan om zoveel mogelijk ruimtemissies te realiseren om de investeringen te gelde te maken. De Falcon 9 keerde twee weken geleden alvast voor de zesde keer uit de ruimte terug, een nieuw record voor een herbruikbare raket.

Ondertussen wordt bij SpaceX, naast een groot aantal andere projecten, ook naarstig aan de Starship gewerkt, een ruimtevaartschip waarmee een 100-tal passagiers naar Mars kunnen worden gebracht. En nu Musk het tijdperk van de commerciële ruimtevaart heeft ingeluid zal hij waarschijnlijk niet wachten op de goedkeuring of de budgetten van NASA om met SpaceX zelf de reis naar de rode planeet te wagen.

Orion Span

Een vreemde, maar logische, eend in de sector van het ruimtetoerisme is Orion Span. Het Amerikaanse bedrijf kondigde de plannen aan voor een commercieel ruimtestation, het Aurora Space Station. Dit zou worden geplaatst in een lage baan om de aarde en zou effectief functioneren als een ruimtehotel, dat in staat zou zijn om tot vier ruimtetoeristen tegelijk te ontvangen. De totale kosten van een ruimtehotelreservering voor 12 dagen bedragen momenteel meer dan 9,5 miljoen dollar. Orion Span hoopt zijn eerste betalende gasten in het Aurora ruimtestation in 2022 te kunnen ontvangen.

Conclusie

Voor beleggers is het vandaag de vraag of het de moeite loont om in te stappen in de “space race”-bedrijven, wat de facto enkel het beursgenoteerde Virgin Galactic omvat. Onderstaande tabel vat de analistenschattingen samen, op basis van FactSet. De omzet zou tegen 2022 moeten klimmen tot 174 miljoen dollar, tegenover zo goed als niets in 2020. Ook het nettoresultaat zou moeten verbeteren van een geschatte -245 miljoen dollar in 2020 tot 97 miljoen dollar in 2022. Dat zet alle rendementsverwachtingen (tegenover activa, tegenover eigen vermogen) vanzelfsprekend diep in het rood, waardoor ook de schuldpositie zal blijven toenemen. Dat laatste is zowat het enige waar de schoen niet knelt, want geruggensteund door een multimiljardair weet het bedrijf zich verzekerd van een quasi eindeloze geldstroom voor hele lange termijn. Maar de kwestie over de timing van het moment waarop er waarde zal worden gecreëerd is wél onzeker. Binnen 5 jaar? Binnen 10 jaar? Nog veel later? Veel zal afhangen van wat er in toekomst technologisch mogelijk is en hoe de bestaande protagonisten daar mee zullen omgaan. Voor beleggers zijn dit soort aandelen leuk om op te volgen vanuit technologische en maatschappelijke hoek, maar vanuit financieel perspectief lijkt het zeker niet zo dat ‘the sky the limit’ is.