do. 24 mrt 2022

Gisteren zette de Russische president Vladimir Poetin de betrekkingen met het Westen verder onder druk door aan te kondigen dat alle onvriendelijke staten (op de lijst staan er in totaal 47) in roebels zullen moeten betalen voor Russische gasleveringen. De aardgasmarkt reageerde op de aankondiging door de prijzen de hoogte in te jagen. Er werd gevreesd dat de escalerende spanningen zouden leiden tot een onderbreking van de Russische leveringen aan de markten. De groothandelsprijs voor gas in Europa (Nederlandse benchmark TTF) blijft ruim boven 100 EUR/MWh, meer dan vijf keer het niveau van vorig jaar, weet KBC Economics.
Vaag plan
Het plan van Poetin is tot dusver vaag geformuleerd. Rusland wil vasthouden aan de overeengekomen gasleveringsvolumes, maar de centrale bank en het ministerie van Financiën hebben een week de tijd om de afrekening van gasbetalingen van euro's (en dollars) in roebels te veranderen. Dit zou echter een bilaterale aanpassing van de leveringscontracten vereisen. Sommige Europese landen lieten blijken niet met de Russische voorwaarden akkoord te gaan. Vandaag en morgen op de Europese top bespreken de EU-leiders het onderwerp van de Russische gasleveringen.
Gas al cruciaal wapen
Rusland ziet gas duidelijk als een cruciaal strategisch en geopolitiek wapen tegen Europa (dat 40% van zijn eigen verbruik uit Rusland importeert). Het gas wordt gebruikt om het conflict met het Westen verder te laten escaleren door extra kosten (via hogere gasprijzen) op te leggen.
Daarnaast vermindert deze zet, alvast op korte termijn, de druk op de depreciërende Russische munt door de (kunstmatig) hogere vraag naar roebels. Maar hoe belangrijk zal deze maatregel uiteindelijk voor de roebel zijn? Per slot van rekening zijn Russische bedrijven reeds verplicht (als onderdeel van de kapitaalcontroles) om 80% van hun deviezeninkomsten in roebels om te zetten. In het geval van Gazprom zou de omrekeningskoers nu dus 100% zijn.
De roebel
De roebel steeg tijdens de handel van gisteren met bijna 10% ($1 = 95 RUB), het hoogste niveau sinds het begin van de oorlog. Ondanks de westerse sancties is de Russische munt er de laatste weken in geslaagd het verloren terrein gedeeltelijk terug te winnen, dankzij de bovengenoemde combinatie van kapitaalcontroles en een gestage instroom van deviezen uit de verkoop van niet-gesanctioneerde olie en gas (samen goed voor 55% van alle export). Als het Westen (en de EU in het bijzonder) deze stand van zaken wil veranderen, moet het zijn toevlucht te nemen tot een (wederzijds pijnlijk) embargo op de Russische energie-export.
